Matthew 21

Jesus king iwita Jerusalem ningi kasu naguram

(Mark 11:1-11; Luke 19:28-40; John 12:12-19)

1Se nuna nama Jerusalem aratomonko pingi aman, ale Bethphage wonong, Duruk Olive luan te mu te nama arataman. Se Jesus ko olekem ilagala nunga maonam, 2“Nina ilagala giral wonong nemeke ko aniso mu te namaralko. Ale tom nama nagural, mu nina donkey bo, ko gotek karogo, nunga kalo beteman se bagasan, mu nungarkalko. Umutang nunga mayang kutuwural ale arungu ani agate tairalko,” mam. 3“Se kari bo den bo ninga manuk agi mu iwita maonalko, ‘Kari Biya ura te nunga bitirukko balam se karogo namasan,’ malko. Se nu donkey tairate nunga awurok se arungu tairalko.”

4Mel aratam imi mu prophet Zechariah ko den balam mu ko nunguning aratam. Nu iwita balam:

5“Zion wonong ko kariimet iwita nunga maonal se ikimonko:
‘Arigalko, ninga Kari Biya nengete taiwoso!
Nu kari lila, se donkey te aragam ale taiwoso,
donkey gotek wore te aragam ale taiwoso.’”
6Se olekem ilagala namaman ale Jesus balam butata beteman. 7Ale nuna donkey se ko gotek nunga giman ale arungu taiman, ale nunga guang sang kututuwu awete awuman, se Jesus araga te daigam. 8Se kariimet suen biya nunga guang sang lage tuagu te muru muru karogo namakasan. Se sang mu pator gawa batutumu lage te murukasan. 9Se kariimet saki Jesus ko gira namakasan se saki udagi taikasan, mu suen la aikasan balukasan,

“Hosiana! David ko Kuriang amilmil tunakko!
Kari Biya marak sokel tuam se ko nup te taiso!
Hosiana! Ana Kaem ko nup kualala biya patowanakko!”
10Se tom Jesus Jerusalem ningi kasu naguram, mu wonong mu ko kariimet ninguru biririkiman ale isakasan, “Ewere awiri ya?” makasan.

11Se kariimet motam biya ilak aolak iluwaman mu nunga manarukasan, “Imi prophet Jesus, Galilee sor te Nazareth wonong ko kari,” makasan.

Jesus kari temple ko kar ningi dia gurugu se animan mu nunga kaoram

(Mark 11:15-19; Luke 19:45-48; John 2:13-22)

12Se Jesus temple ningi kasu naguram ale kari dia gurugu se animan mu suen la nunga kaoram parasuwuram se matangi arataman. Ale namaram Juda kari saki, sor saki ko manga Juda nunga manga te koma gurugu se animan, mu nononga barim mu gurugu waram se kapaman. Se kari inanganang biton dia manga towaman mu nunga daiga kuwim karogotala gurugu waram se kapaman. 13Se nu nunga maonam, “Kaem ko batoga mu iwita balso: ‘Aninga kawam mu balmon ngatangara ko kawam mamonko.’ Bare nina guruguman ale ‘tere kari nunga kawam’ iwita ko betesan!”
Mat 21:13 Prophet nunga den: Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11.


14Se kariimet nomotam mena se nusuwik memek mu nuna Jesus kote temple ningi taikasan se nu nunga nungurukaso. 15Bare priest bibiya se Law Den ko kausa kari nuna Jesus kilek yawara yawara mu bitakaso se aringiman, se kuriang gotektek temple ningi mu aikasan ale “David ko Kuriang amilmil tunakko,” makasan mu karogo aringiman, ale Jesus ko nongomang magakaso.

16Se nuna nu manorman, “Den kuriang balsan mu ni ikisam e?”

Se Jesus nunga maonam, “Se, ani ikiwasam! Bare nina batoga imi me kauman ikiman e? Mu iwita balso, ‘Ni kuriang gotektek ikia ningo nungarem ale amilmil nongomang motam ningi beterem se karogo nip patowasan.'”
Mat 21:16 Psalm 8:2.


17Jesus buta balam asele nunga beteram, ale nu Jerusalem beteram Bethany wonong te namaram, ale umu te aniram.

Jesus balam se tam fig marakam

(Mark 11:12-14, 20-24)

18Se ukiram tumong biyala Jesus peleram wonong biya namakaso, ale nu na ko kueram. 19Ale nama tam fig bo mu lage norogen te aniram se arigam ale duap ningi sanamaram. Bare nu nunguning bo ta awete me arigam. Mena, am gawa la aniram. Se nu tam fig mu maonam, “Ni udagi nunguning bo me bitarko,” mam. Se tairatela tam fig mu marakam.

20Se olekem alo kilek mu aringiman ale ningurutala biririkiman ale isarman, “Awuk se tam fig ewere tairatela marakam a?” maman.

21Se Jesus balam, “Ani nunguningta ninga manorsam, nina nengemang ningi nunguningkiri, se namara taira mena umutang, mu nina ani tam fig te beterem uwutata nina te am beteralko. Bare mu la mena. Nina duruk imi maonal ale ‘Ni bares ale tinga gagi ningi kaparko,” mal, umutang mu duruk mu uwutatala maukko. 22Nina nengemang ningi nunguningkiri ngatangaral, mu anapeya ko balsan mu ko nunguning arigalko.”
Mat 21:21-22 Nangamang ningi nunguning te ngatanganakko: John 14:12-14.


Kari bibiya Jesus isarman, “Awiri ni ura kisam a?” maman

(Mark 11:27-33; Luke 20:1-8)

23Jesus temple ko kar ningi namaram ale kariimet den nunga manaruwakaso. Se priest bibiya, se kari supuling bibiya kote taiman ale isarman, “Awiri balam se ni ura mel suen biya imi betesam a?”

24Se Jesus nunga maonam, “Ani betela isa bo ningarikkowo. Se koma balu aisal, mu ani awiriya balam se ura mel imi betesam mu ninga manikko. 25John kariimet nunga anukaso mu Kaem balam se agi, kari balman se ye?”

Se nuna nongota nunumi karogo den tagikasan ale balukasan, “Ana balnak ‘Kaem balam se,’ manak, mu nu baluk, ‘Se awuk se nina John ko den ko nengemang ningi me nunguning aram?’ ma balukko.
26Se aking ana balnak, ‘kari balman se,’ manak, bare mu kariimet ana aguwaya nanga betemonko wore ko ana nguangasan. Mu awuk, nuna suen la nunga nongomang ningi nunguning mu John mu prophet ma balsan.”

27Buta se nuna Jesus ko den koma iwita balman, “Ana me ko ikisan,” maman.

Se Jesus nunga maonam, “Buta se ani betela kari awiriya balam se ani ura bitawasam imi mu balik se nina me ikialko.”

Kari bo ko kuriang kari ilagala wore nunga den ira

28Jesus nunga maonam, “Nina ewere ko awuk ikisan? Kari bo ko kuriang kari mu ilagala. Se nu kuriang laun mu kote namaram ale iwita maonam, ‘Kuriang, ni aitakta namar ale waen ningam ningi ura toko,’ mam. 29Bare kuriang mu balam, ‘Ani me namirikko,’ mam. Bare udagi te nu ko ikia gurugam ale namaram ura tam. 30Se aking nuet namaram ale den laun maonam mu aking koma suwanta tala ko kuriang uria mu maonam. Se nu balam, ‘Ba,’ mam, “namirikkowo,’ mam. Bare nu me namaram.

31“Se nina awuk ikisan? Kuriang ilagala nunga ningi bo awuk bore nuet ko kuring karo tuam a?”

Se nuna balman, “Laun wore,” maman.

Se Jesus nunga maonam, “Ani nunguningta ninga manorsam, takis tata kari se lage luan imet mu ninga kiaman ale giriman Kaem ko kingdom ningi kasu naguwasan.
32Mu awuk, John tairam ale lage nunguning nina talko mu ninga kausam, bare nina noko me nengemang ningi nunguning aram. Bare takis tata kari se lage luan imet mu asele nongomang ningi nunguning aram. Se nina mel mu aringiman tala, bare nina me giris palagaman, ale noko nengemang ningi me nunguning aram.”
Mat 21:31-32 Takis tata kari giris palagaman: Luke 3:12; 7:29-30.


Kari memek waen ningam bitarukasan wore nunga den ira

(Mark 12:1-12; Luke 20:9-19)

33“Nedegewa tagi sagaral se ani den ira bo aking balik se ikialko. Ali kotam bo kota ko waen ningam nungam. Nu ko kar kaolam, kuwim bo waen nunguning te eremon kalakomon se ko yu kapurukko mu nungam, ale bitua kawam gotek bo kalel nuam, te loagara guruga ko, mu kaolam.
Mat 21:33 Waen ningam mu Israel kariimet nunga balso: Isaiah 5:1-7; Ps 80:8-19. Kaem Israel alo ninguru nunga sinar tam, waen ningam iwitata nunga lautam, bare nuna kuring batagorman.
Asele nu ningam mu kari sang nuguting te beteram, nuna te nunga manga ura to se bagomonko. Ale nu kota sor awar bo te namaram.

34“Se waen nunguning gia ko tom tai aratam, mu nu ko ura kari sang nunga maonam, ‘Namaral ale,’ mam, ‘aninga waen nunguning sang gial karogo tairalko,’ mam. 35Se nama aratuwaman mu ningam bitua kari arataman ale ura kari umutang nunga iluman, ale bo lilumaman, ale bo mu moman se kueram, se bo mu manga te usagaman.

36“Se udagi te nu ko ura kari sang suen nuam ta nunga beteram se namaman. Bare ningam ko bitua kari alo mu am kilek koma suwanta tala nungumik te bita gilingiman.
Mat 21:35-36 Israel alo prophet nunga moman se kueman: Mat 23:34-37; Heb 11:36-37.


37“Se udagi te nunguningkiri, mu nu kota ko kuriang beteram se namaram. Nu ikikaso, ‘Aninga kuriang namuruk mu asele ko kuring ikimonko,’ ko iwita ikikaso.

38Bare tom ningam bitua kari alo ko namar taiwaram mu aringiman, mu nuna nongota nunumi manorman ale iwita balman, ‘Kari imi maingte nuet ko mel suen la giokkowo!’ maman. ‘Aria, monak se kueruk, se ana nangata ali imi tanakko!’ maman. 39Ale iluman, ningam buring ko sapaman, ale moman se kueram.”

40Jesus buta balam asele nunga isuam, “Se nina awuk ikisan? Tom ningam ko kotam tairuk mu nu ningam ko bitua kari awuk arungak bitirukko ya?”

41Se nuna balman, “Mu nu kari memek umutang nunga moruk se kuemonkowo! Ale nu ko waen ningam mu aking kari sang nuguting te bitiruk se ko sinar tamonko. Se tom waen nunguning gia ko tom te, mu nuna ko nunguning diram la nu tumonko.”

42Buta balman se Jesus nunga maonam, “Nina den ewere Kaem ko batoga ningi aniso wore me kauman ikiman e?

'Manga bo, kawam kaola kari alo memek ma balman,
mu manga borta kawam giwoso.
Kari Biya mel imi beteram, se ana arigisan yawarakala, se ko amilmilasan!’
Mat 21:42 Mu Psalm ko den: 118:22-23. Jesus kawam giwoso: Acts 4:11-12; 1 Peter 2:7-8.

43“Buta se ani ninga manorsam, “Kaem ko kingdom nenengate aniram mu kutuwu tauk ale kariimet saki nungaruk se kingdom ko nunguning kapa tuokko.
Mat 21:43 Kaem kariimet saki nunga giam: Acts 13:44-48.
44Kari manga mu te dagulomon mu batuwutuk ma sapomonko. Se manga mu kari bo awete dagulok, mu kari mu bunetutuk arukkowo.”
Mat 21:44 Juda alo manga te nosowek atumuman dagulaman: Rom 9:30-33; 1 Peter 2:6-8.


45Se priest bibiya se Pharisee alo Jesus ko den ira mu balukaso se ikiman, mu nu nonongota nunga balukaso mu ikiman. Ale ilumonko nongomang anikaso. Bare nuna kariimet biya nunga nguangakasan, mu awuk, kariimet balukasan Jesus mu nu prophet makasan.

46

Copyright information for WSK